Prof. dr hab. Maria Pawłowiczowa, „Ludobójstwa i wygnania na kresach” – Katowice – Oświęcim 1999.
Nadesłał p. PiotrX
W 1939 roku państwo polskie miało terytorium liczące 389,7 km2, miało swoje granice, pieniądze, kulturę, szkolnictwo, strukturę kościelną. Należało do Ligi Narodów oraz innych organizacji międzynarodowych. Podział terytorialny kraju obejmował miasto stołeczne Warszawę i 16 województw. Wśród nich wydzielono 4 grupy: województwa centralne, wschodnie, zachodnie i południowe. Nazwą Kresy Wschodnie utarło się zwać 5 województw wschodnich: białostockie, wileńskie, nowogródzkie, poleskie i wołyńskie oraz 3 południowe: lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie. Powierzchnia tych 8 województw wynosiła 214,2 km2 . Ludność Polski w 1939 roku liczyła 35 100 000. Na terenie 8 kresowych województw mieszkało 13 021 300 osób (wg spisu z 1931 roku). A więc 1/3 ludności całego kraju mieszkała na Kresach Wschodnich, które niebawem mieliśmy utracić w wyniku II wojny światowej. Po wybuchu wojny zapanował tam szczególnie ostry terror, który można porównać z holocaustem. Z tej racji należy prześledzić etapy wyniszczenia Polaków i kultury polskiej po 1939 roku.
Ludność 8 województw kresowych cechowało duże zróżnicowanie języka i wyznania. Językiem polskim posługiwało się tam 5 597 600 osób. Polacy rozmieszczeni byli niejednakowo; w województwie białostockim stanowili 66,9%, w wileńskim 59%, w lwowskim 57,7%, w nowogródzkim 52,4%, w tarnopolskim 49,3%, w stanisławowskim 22,4%, w wołyńskim 16,6%, poleskim 14,5% mieszkańców. Na północy przewagę miał język białoruski wśród innych tam występujących (rosyjski, niemiecki, litewski). W województwach: wołyńskim, lwowskim, stanisławowskim i tarnopolskim podczas spisu w 1931 ludzie określali swój język jako ruski lub ukraiński. Znaczny procent mieszkańców kresowych województw stanowili Żydzi, przeciętnie 10% ogółu ludności. Ludność polska mieszkała głównie w miastach i miasteczkach. Na wsiach białoruskich i ukraińskich ostoją polskości były dwory, kościoły rzymskokatolickie i klasztory. Podział według języka pokrywał się w zasadzie z podziałem według wyznania. Wierni kościoła rzymskokatolickiego stanowili w województwie wileńskim 62,5%, białostockim 61,7%, lwowskim 46,3%, nowogródzkim 40,2%, tarnopolskim 36,7%, stanisławowskim 16,6%, wołyńskim 15,7%, poleskim 11,1%. Na Kresach działała Metropolia wileńska, w skład której wchodziły: archidiecezja wileńska, diecezje łomżyńska i pińska (614 parafii, 1051 kapłanów) oraz metropolia lwowska obejmująca archidiecezję lwowską, diecezję przemyską oraz łucką (935 parafii i 1666 kapłanów w 1937 roku). W metropolii wileńskiej działało ponadto 30 domów zakonnych męskich (454 zakonników) oraz 77 domów żeńskich (810 zakonnic); w metropolii lwowskiej 90 domów męskich (1078 zakonników) oraz 495 domów żeńskich (3 992 zakonnic). W województwach lwowskim, stanisławowskim i tarnopolskim przeważało wyznanie greckokatolickie, w pozostałych prawosławne. Co łączyło a także różniło ludność ukraińską mieszkającą w zwartej masie w wymienionych 4 województwach?
1. Język był tu jednakowy, choć rozmaicie nazywany przez ankietowanych (ukraiński, ruski)
2. Wyznanie było w województwie wołyńskim prawosławne, w trzech pozostałych greckokatolickie
3. Łączyła Ukraińców nienawiść do Polski, Polaków i wszystkiego co polskie. Jednakowa w dawnym zaborze rosyjskim, czyli na Wołyniu oraz w austriackim, czyli dawnej Galicji. Szczególnie krwawo zaznaczyło się to po 1939 roku w okrutnym mordowaniu Polaków na całym terenie zamieszkanym przez Ukraińców.
23 VIII 1939 roku hitlerowskie Niemcy i stalinowskie państwo sowieckie zawarły pakt Ribbentrop – Mołotow. Był to spisek ukartowany przeciwko niepodległemu państwu polskiemu, l IX wkroczyli do Polski Niemcy, 17 IX do województw kresowych – Sowieci. Linia demarkacyjna została przez wrogów osiągnięta mimo żarliwej obrony polskiego żołnierza i polskiego społeczeństwa. Na mocy paktu i późniejszych ustaleń moskiewskich (z 28 IX 1939 r.)
Czytaj resztę wpisu »
Dodaj do ulubionych:
Lubię Wczytywanie…