Genetyczny skandal sprzed stuleci

Czaszka króla Ryszarda III

Gdy przed dwoma laty Bry­tyj­czy­cy usły­sze­li o od­na­le­zio­nych przy­pad­kiem szcząt­kach śre­dnio­wiecz­ne­go króla, nie są­dzi­li za­pew­ne, że to do­pie­ro po­czą­tek hi­sto­rycz­nych re­we­la­cji. Naj­now­sze usta­le­nia do­ty­czą­ce DNA Ry­szar­da III sta­wia­ją teraz pod zna­kiem za­py­ta­nia pra­wo­wi­tość an­giel­skiej mo­nar­chii.

W 527 lat po śmier­ci króla, kości spo­czy­wa­ją­ce kie­dyś pod par­kin­giem w Le­ice­ster do­star­cza­ją ko­lej­nych za­ska­ku­ją­cych in­for­ma­cji. Wiele wska­zu­je na to, że Ry­szard III za życia był nie­bie­sko­okim blon­dy­nem, a obec­na kró­lo­wa może nie być po­tom­ki­nią Jana z Gan­da­wy i Edwar­da III, choć to od nich Tu­do­ro­wie wy­wo­dzą swój ród.

Pię­ciu ano­ni­mo­wych człon­ków dal­szej ro­dzi­ny obec­ne­go księ­cia Be­au­fort uwa­ża­ne­go za spad­ko­bier­cę tak Plan­ta­ge­ne­tów jak i Tu­do­rów, gdyż w jego ży­łach mia­ła­by pły­nąć krew po­tom­stwa Jana z Gan­da­wy, od­da­ło do zba­da­nia prób­ki DNA, które po­win­ny być zgod­ne z chro­mo­so­ma­mi Y po­zy­ska­ny­mi z kości Ry­szar­da. Rzecz w tym, że nie są.

Po­nie­waż toż­sa­mość Ry­szar­da III udało się po­twier­dzić z po­mo­cą mi­to­chon­drial­ne­go DNA z linii żeń­skiej, wnio­ski z naj­now­sze­go od­kry­cia uzna­no za istną sen­sa­cję: wy­glą­da na to, że w dy­na­stii Be­au­for­tów do­szło do zda­rze­nia, które nauka okre­śla mia­nem „przy­pad­ku fał­szy­we­go oj­co­stwa”, co być może nie po­zo­sta­je bez wpły­wu na kró­lew­skie po­cho­dze­nie dal­szych ksią­żę­cych ku­zy­nów, Wind­so­rów.

Ko­lej­na nie­spo­dzian­ka do­ty­czy­ła­by fi­zjo­no­mii mo­nar­chy, przed­sta­wia­ne­go na naj­słyn­niej­szych por­tre­tach jako męż­czy­zna o ciem­nych oczach i ciem­nych się­ga­ją­cych ra­mion wło­sach. Tym­cza­sem ana­li­za DNA daje 96-proc. praw­do­po­do­bień­stwo, że Ry­szard III miał nie­bie­skie oczy, a do tego na 77 proc. był wła­ści­cie­lem blond wło­sów, przy­naj­mniej w dzie­ciń­stwie.

Nie za­cho­wa­ły się żadne znane wi­ze­run­ki króla stwo­rzo­ne za jego życia, jed­nak Turi King, uczo­na z Le­ice­ster Uni­ver­si­ty kie­ru­ją­ca ba­da­nia­mi ge­ne­tycz­ny­mi nad DNA wład­cy zwra­ca uwagę na por­tret na­le­żą­cy do ko­lek­cji lon­dyń­skie­go So­cie­ty of An­ti­qu­aries, stwo­rzo­ny mniej wię­cej 25 lat po śmier­ci Ry­szar­da III w 1485 roku: model ma na nim nie­bie­skie oczy i brą­zo­we włosy, byłby zatem naj­bar­dziej po­dob­ny do ory­gi­na­łu.

Rekonstrukcja twarzy i czaszki króla Ryszarda III z 2013 r.

Kevin Schürer, ge­ne­alog i kie­row­nik dzia­łu badań w Le­ice­ster Uni­ver­si­ty, który wła­śnie opu­bli­ko­wał w cza­so­pi­śmie „Na­tu­re Com­mu­ni­ca­tions” wy­ni­ki ana­liz pro­wa­dzo­nych we­spół z King, pod­kre­śla, że wnio­ski do­ty­czą­ce chro­mo­so­mów Y, prze­ka­zy­wa­nych wy­łącz­nie z ojca na syna, z pew­no­ścią nie zmie­nią biegu bry­tyj­skiej hi­sto­rii. – Nie mó­wi­my tutaj o do­cho­dze­niu kar­nym – za­zna­cza, wy­ja­śnia­jąc, że Tu­do­ro­wie zdo­by­li tytuł kró­lew­ski, po­nie­waż po­ko­na­li Ry­szar­da III w bi­twie pod Bo­sworth, a nie dla­te­go, że w ich ży­łach pły­nę­ła kró­lew­ska krew.

Z dru­giej stro­ny jed­nak Tu­do­ro­wie uza­sad­nia­li swoje rosz­cze­nia do tronu, po­wo­łu­jąc się na po­kre­wień­stwo z Janem z Gan­da­wy, synem Edwar­da III i ojcem Hen­ry­ka IV, pro­to­pla­stą rodu Tu­do­rów za spra­wą dzie­ci z linii Be­au­fort, które uro­dzi­ła mu ko­chan­ka Ka­ta­rzy­na Swyn­ford.

Cho­ciaż obec­na kró­lo­wa wy­wo­dzi się z dy­na­stii ha­no­wer­skiej, spro­wa­dzo­nej na Wyspy 300 lat temu, kiedy to po śmier­ci bez­dziet­nej kró­lo­wej Anny w 1714 roku wy­ga­sła linia Stu­ar­tów, zaś usta­wa o na­stęp­stwie tronu wpro­wa­dzi­ła za­sa­dę, że kra­jem mogą rzą­dzić je­dy­nie pro­te­stan­ci, w jej ży­łach po­win­na pły­nąć krew wielu ary­sto­kra­tycz­nych rodów. Maria kró­lo­wa Szko­tów i matka Ja­ku­ba I, króla An­glii, była ku­zyn­ką Elż­bie­ty I, (…) obie zaś wy­wo­dzi­ły się od pierw­sze­go króla z dy­na­stii Tu­do­rów Hen­ry­ka VII. Wład­cy z dy­na­stii ha­no­wer­skiej byli spo­krew­nie­ni ze Stu­ar­ta­mi za po­śred­nic­twem Zofii, wnucz­ki Ja­ku­ba I i matki Je­rze­go I.

Żeby się do­wie­dzieć, gdzie do­szło do ze­rwa­nia po­kre­wień­stwa mię­dzy Edwar­dem III a ży­ją­cy­mi dzi­siaj po­tom­ka­mi rodu Be­au­fort, na­le­ża­ło­by do­ko­nać licz­nych eks­hu­ma­cji, do któ­rych z pew­no­ścią nie doj­dzie, za­uwa­ża Schürer. Dość stwier­dzić, że pra­cu­jąc nad drze­wem ge­ne­alo­gicz­nym tej ro­dzi­ny, uczo­ny mu­siał użyć 36 stron for­ma­tu A4. Teraz z pew­no­ścią nie bę­dzie nie­po­ko­ił miesz­kań­ców Pa­ła­cu Buc­kin­gham pro­sząc ich o prób­ki DNA.

Wy­glą­da jed­nak na to, że wśród przod­ków Be­au­for­tów przy­pad­ki fał­szy­we­go oj­co­stwa były przy­naj­mniej dwa. Naj­po­waż­niej­sze kon­se­kwen­cje miał­by fakt, gdyby Jan z Gan­da­wy nie był synem Edwar­da III, co zresz­tą za życia króla su­ge­ro­wa­li jego wro­go­wie. Wpły­nę­ło­by to na ro­do­wód Tu­do­rów, Stu­ar­tów i Wind­so­rów. Schürer po­dej­rze­wa jed­nak, że do wy­ło­mu w linii dzie­dzi­cze­nia do­szło na póź­niej­szym eta­pie.

Z pię­ciu Be­au­for­tów, któ­rzy od­da­li prób­ki DNA do zba­da­nia, żad­ne­go nie łączą więzy krwi z Edwar­dem III – czego do­wo­dem by­ły­by te same chro­mo­so­my Y – jed­nak w przy­pad­ku jed­ne­go z ży­ją­cych spad­ko­bier­ców usta­lo­no jesz­cze brak po­kre­wień­stwa z przod­kiem sprzed je­dy­nie trzech stu­le­ci, XVIII-wiecz­nym księ­ciem Be­au­fort Hen­ry­kiem So­mer­set. – Uda­li­śmy się do tego męż­czy­zny oso­bi­ście, po­pro­si­li­śmy go, żeby usiadł. Tego ro­dza­ju in­for­ma­cji nie prze­ka­zu­je się pocz­tą elek­tro­nicz­ną – opo­wia­da Schürer. King jed­nak za­zna­cza, że dawca ma­te­ria­łu ge­ne­tycz­ne­go przy­jął te wie­ści z za­dzi­wia­ją­cym spo­ko­jem. – Pewne hi­sto­rie ro­dzin­ne na­bra­ły wtedy dla niego sensu – mówi ge­ne­tyk.

Szkielet króla Ryszarda III

Kró­lew­skie losy nie mają w sobie zresz­tą nic nad­zwy­czaj­ne­go, zwa­żyw­szy na fakt, że wskaź­nik fał­szy­we­go oj­co­stwa w każ­dym po­ko­le­niu waha się w gra­ni­cach 1-2 proc. Współ­cze­śni Ry­szar­da III uwa­ża­li, że jego brat, Edward IV też był dziec­kiem z nie­pra­we­go łoża, więc jego synów wy­dzie­dzi­czo­no i za­mknię­to w wieży, pod­czas gdy na tro­nie za­siadł ich wuj.

Sam Ry­szard III nie po­zo­sta­wił po sobie bez­po­śred­nich spad­ko­bier­ców: syn Edward zmarł przed śmier­cią ojca, córka nie uro­dzi­ła po­tom­stwa. Schüre­ro­wi udało się jed­nak usta­lić linię po­cho­dzą­cą od sio­stry króla Anny, pro­wa­dzą­cą do dwóch ży­ją­cych krew­nych: Mi­cha­ela Ib­se­na z Ka­na­dy i Wendy Dul­dig z Au­stra­lii, miesz­ka­ją­cych i pra­cu­ją­cych obec­nie w Lon­dy­nie. Prób­ki DNA po­bra­ne przez King wy­ka­za­ły ide­al­ną zgod­ność mię­dzy ma­te­ria­łem ge­ne­tycz­nym Ry­szar­da III i Ib­se­na oraz zgod­ność pra­wie ide­al­ną w przy­pad­ku Dul­dig – by­ła­by to naj­star­sza po­myśl­na iden­ty­fi­ka­cja w hi­sto­rii.

Ucze­ni roz­wa­ży­li też moż­li­wość, że szcząt­ki od­na­le­zio­ne w sierp­niu 2012 roku pod an­giel­skim par­kin­giem na­le­ża­ły­by do in­ne­go męż­czy­zny, który zmarł w tym samym dniu, co król, w tym samym wieku, z ta­ki­mi sa­my­mi ob­ra­że­nia­mi, sko­lio­zą i mi­to­chon­drial­nym DNA co Ry­szard III. – Do­szli­śmy jed­nak do wnio­sku, że przy naj­bar­dziej scep­tycz­nym na­sta­wie­niu toż­sa­mość króla można po­twier­dzić na 99,999 proc. – po­da­je King.

Roz­strzy­gnię­cie w tej spra­wie już za­pa­dło, twier­dzą zgod­nie ucze­ni, co nie ozna­cza, że ba­da­nia DNA wład­cy uzna­no za za­koń­czo­ne: ma­te­riał ge­ne­tycz­ny Ry­szar­da III może do­star­czyć ko­lej­nych in­for­ma­cji na temat ostat­nie­go króla z dy­na­stii Plan­ta­ge­ne­tów.

http://wiadomosci.onet.pl