Afganistan i co dalej?

Wojna w Afganistanie rozpoczęła się po atakach terrorystów Al-Kaidy dowodzonych przez Osamę bin Ladena 11 września 2001 r. NATO zareagowało natychmiast po tragedii. W myśl artykułu piątego Traktatu Północnoatlantyckiego zbrojna napaść na jedno z państw członkowskich jest uważana za napaść przeciwko nim wszystkim. [… co jest ewidentną g-prawdą – admin]

W ciągu dwóch ostatnich dekad nie tylko Polska, lecz także pozostałe państwa NATO, zmniejszały liczebność sił zbrojnych w Afganistanie, bo wojna hybrydowa z ideologicznie zmotywowanym przeciwnikiem jest praktycznie nie do wygrania.

Pakistan był twórcą i sponsorem talibanu od samego początku. Rząd afgański, wspierany przez Indie, stanowił geostrategiczne zagrożenie dla egzystencji Pakistanu w związku z perspektywą prowadzenia konfliktu zbrojnego na dwa fronty. Odpowiedzią indyjskich służb wywiadowczych było wsparcie antyrządowej partyzantki – pakistańskiego talibanu (Tehrik-i-Taliban Pakistan) na północy oraz Armii Wyzwolenia Beludżystanu (BLA) na południu kraju.

W polityce Pakistanu przez prawie 15 lat dominowały poglądy o „dobrym” afgańskim i „złym” pakistańskim talibanie. Dopiero w 2021 r. wobec odrodzenia TTP na terytoriach przygranicznych doszło do zmiany postrzegania zwycięstwa talibanu w Afganistanie jako potencjalnego zagrożenia dla Pakistanu. Pakistan zbudował na granicy ogrodzenie, uszczelnił sieć posterunków oraz zlikwidował konstytucyjną autonomię swoich przygranicznych prowincji.

Interwencje USA na terytorium Pakistanu miały destrukcyjny wpływ na politykę wewnętrzną tego kraju, który uważa zwycięstwo talibanu za sukces strategiczny i żywi przeświadczenie, że to oddali groźbę prowadzenia wojny z Indiami.

Dla Iranu zniknięcie wojsk amerykańskich z granicy lądowej oznacza wzmocnienie bezpieczeństwa kraju. Perspektywa prowadzenia wojny z USA w sytuacji, w której atak prowadzony jest z terytorium Iraku, baz w Zatoce Perskiej oraz terenu Afganistanu była realnym zagrożeniem dla państwowości. Zmiana paradygmatu polityki talibanu i wzięcie pod ochronę Hazarów, w przeważającej części szyitów prześladowanych przez Państwo Islamskie, doprowadziło również do zasadniczej metamorfozy postrzegania talibanu przez Iran oraz wzajemnych relacji politycznych.

Rosja uwarunkowała swoje poparcie dla talibanu, kreśląc „4 czerwone linie”: potencjalne rozprzestrzenienie się afgańskiej niestabilności na Azję Środkową, zagrożenie ze strony sił zbrojnych państw członkowskich NATO dla Rosji i jej azjatyckich sojuszników, handel narkotykami, bezpieczeństwo rosyjskich misji dyplomatycznych i konsularnych.

Taliban zgodził się na wszystkie warunki i zapewnił, że nie dopuści do ekspansji dżihadu na terytorium republik środkowoazjatyckich. Od dotrzymania złożonych obietnic Rosja warunkuje uznanie nowego rządu. Wycofanie się wojsk USA i NATO to również czynnik stabilizujący południową strefę wpływów rosyjskich i dający szansę na polityczno-gospodarczą ekspansję Rosji w tym regionie.

Dla Chin niepowodzenie USA ma wieloaspektowe znaczenie. Geostrategicznie – to wycofanie armii amerykańskiej z granicy lądowej oraz likwidacja zagrożenia ze strony USA i Indii dla projektu China-Pakistan Economic Corridor, czyli korytarza ekonomicznego otwierającego Chińczykom dostęp do Zatoki Perskiej i jej rynków. Zwycięstwo talibanu – o ile proces przebiegnie pokojowo i nie powstawanie zbrojny ruch oporu – umożliwi Chinom odegranie dominującej roli w odbudowie Afganistanu. Pozwoli również przewodniczącemu Komunistycznej Partii Chin Xi Jinpingowi na potwierdzenie, wobec potencjalnej opozycji w kręgach partii, słuszności przyjętego modelu ekspansji globalnej pozostającej w sprzeczności do modelu amerykańskiego.

Dla Chin stabilny Afganistan oznacza stworzenie linii transportowych i dostępu do zasobów surowcowych republik środkowoazjatyckich oraz perspektywę budowy transafgańskich linii transportowych (m.in. rurociągów) do Iranu.

Od 2003 r. do czerwca 2021 r. w Afganistanie służyło ponad 28 tys. żołnierzy polskich (44 z nich poległo, 361 było rannych). W ramach misji Międzynarodowej Siły Wsparcia Bezpieczeństwa (ISAF) Polacy odpowiadali za bezpieczeństwo prowincji Ghazni. Nasi żołnierze zajmowali się szkoleniem policji i wojska afgańskiego, współpracowali z miejscową ludnością.

Niekompetentna i nieudolna polityka rządu polskiego (m.in.: destrukcja własnych „wywiadowczych oczu i uszu”, niedostateczne wyposażenie żołnierzy, błędy dowództwa korzystającego z niewłaściwych analiz amerykańskich) prowokuje do zadania pytań: co się stanie, jeżeli podobny atak nastąpi przeciwko Polsce na wschodniej flance Sojuszu? Jak dalece można polegać na jedynych gwarancjach bezpieczeństwa ze strony Stanów Zjednoczonych, które swoimi decyzjami ułatwiły zwycięski marsz talibów oraz nie posiadają nowej strategii bezpieczeństwa euroatlantyckiego w dobie konfliktu z Chinami? Nadal nie zdefiniowano przyszłej globalnej roli NATO w dryfującym, strukturalnie pozbawionym przywództwa, ładzie międzynarodowym.

Polska powinna zredefiniować swoją politykę zagraniczną w tej części świata. Dokonać wyboru partnera strategicznego, który zapewni możliwość odgrywania znaczącej roli w polityce regionalnej, a tym samym ugruntuje naszą obecność polityczno-gospodarczą. W tym kontekście na pewno wart rozważenia jest Pakistan, jako państwo o wyraźnie propolskich sentymentach i o licznych pozytywnych relacjach gospodarczych.

W kontekście kryzysu w Afganistanie jako PSL Koalicja Polska oczekujemy kompleksowej informacji ministra spraw zagranicznych na temat realizacji bieżących celów polskiej polityki zagranicznej, ze szczególnym uwzględnieniem roli naszego kraju w stosunkach bilateralnych z USA, Chinami, Niemcami, Francją, Ukrainą, Białorusią i Rosją oraz oceny udziału naszego kraju w cywilno-wojskowych misjach międzynarodowych i ich korzyści dla realizacji polskich interesów. Jako formacja wielokrotnie przestrzegaliśmy przed wojskowym wsparciem interwencji w Iraku i próbą demokratyzowania krajów islamu na amerykańską modłę.

Koniecznym wydaje się uzyskanie od rządu raportu, w jaki sposób koordynowana jest polityka zagraniczna Polski z polityką bezpieczeństwa i polityką gospodarczą wobec poszczególnych państw Bliskiego Wschodu i Azji. Szczegółowy raport rządowy powinien także przedstawić działania polskiej misji w Afganistanie: wszystkie incydenty, aktywności polskich wojsk, współpracę z miejscową ludnością, wydatki oraz ocenę ich zasadności. W aktualnej sytuacji warto zorganizować debatę dotyczącą mechanizmu podejmowania decyzji o udziale Polski w zagranicznych interwencjach USA.

Piotr Zgorzelski
Autor jest politykiem PSL, wicemarszałkiem Sejmu RP
https://myslpolska.info/