Bitwa pod Wiedniem [12.09.1683] jest jedynym zwycięstwem polskiego oręża, które niemal automatycznie wywołuje refleksję geopolityczną. „Ocaliliśmy Austrię, a ona sto lat później wzięła udział w rozbiorach” – pamiętają Polacy. Czy pomoc udzielona Wiedniowi doprowadziła następnie do upadku Rzeczypospolitej? Czy bitwa przyniosła nam jakiekolwiek korzyści?
Motyw austriackiej niewdzięczności był podnoszony już w okresie zaborów. Siła jego oddziaływania wynikała po części z tradycyjnej niechęci polskiej szlachty do „domu rakuskiego”. O zdradzie Habsburgów wspominano też z tego względu, że w obliczu utraty państwowości naród potrzebował winnych z zewnątrz, na których dałoby się zrzucić odpowiedzialność za upadek.