Śmierć na Przełęczy Diatłowa

Na wmu­ro­wa­nej w skałę brą­zo­wej ta­bli­cy na ob­sza­rze po­sęp­nej Prze­łę­czy Dia­tło­wa wid­nie­je krót­ka in­skryp­cja: „Było ich dzie­wię­cio­ro”. Choć mówi nie­wie­le, od­no­si się do jed­nej z naj­więk­szych ta­jem­nic Rosji i upa­mięt­nia bo­ha­te­rów po­nu­rej, do dziś nie­wy­ja­śnio­nej, hi­sto­rii sprzed ponad pół wieku.

Na prze­ło­mie stycz­nia i lu­te­go 1959 roku grupa zło­żo­na ze stu­den­tów i ab­sol­wen­tów Po­li­tech­ni­ki w Swier­dłow­sku (dziś Je­ka­te­ryn­burg) wy­ru­szy­ła na wy­pra­wę w góry Ural. Wszy­scy zgi­nę­li w ta­jem­ni­czych oko­licz­no­ściach w re­jo­nie szczy­tu Cho­lat Siahl – zwa­ne­go przez miej­sco­we ple­mię Man­sów Górą Umar­łych.

Ma­ka­brycz­ne oko­licz­no­ści ich śmier­ci, cha­rak­ter do­zna­nych ura­zów, od­kry­te na cia­łach ślady pro­mie­nio­wa­nia i utaj­nio­ne śledz­two spra­wi­ły, że hi­sto­ria o wy­da­rze­niach z Prze­łę­czy Dia­tło­wa, którą na­zwa­no tak dla upa­mięt­nie­nia ofiar wy­pra­wy, do dziś po­zo­sta­je bez wy­ja­śnień.

Wy­da­rze­nia te od dawna sta­no­wią przed­miot sporu mię­dzy zwo­len­ni­ka­mi róż­nych sce­na­riu­szy tego dra­ma­tu. Za śmierć uczest­ni­ków wy­pra­wy winą oskar­ża­no ko­lej­no woj­sko te­stu­ją­ce nowy ro­dzaj broni, ob­ser­wo­wa­ne w oko­li­cy Góry Umar­łych obiek­ty UFO, miej­sco­wych Man­sów, zbie­głych więź­niów lub straż­ni­ków ła­grów, Śnież­nych Ludzi, la­wi­nę czy wresz­cie inne czyn­ni­ki o cha­rak­te­rze nad­przy­ro­dzo­nym.

Było ich dzie­się­cio­ro

25 stycz­nia 1959 roku z mia­stecz­ka Iw­diel wy­ru­szy­ła 10-oso­bo­wa grupa stu­den­tów i ab­sol­wen­tów Po­li­tech­ni­ki Swier­dłow­skiej. Na jej czele stał do­świad­czo­ny uczest­nik wielu po­dob­nych wy­praw, 23-let­ni Igor Dia­tłow. Celem była Góra Otor­ten, do któ­rej osta­tecz­nie nie do­tar­li.

W okre­sie tym po­dob­ne wy­pra­wy tu­ry­stycz­ne cie­szy­ły się w ZSRR dość dużą po­pu­lar­no­ścią. Droga na Otor­ten uzna­wa­na była za nie­ła­twą, ale wszy­scy uczest­ni­cy wy­pra­wy Dia­tło­wa mieli wcze­śniej­sze do­świad­cze­nie, za­rów­no we wspi­nacz­ce, jak i nar­ciar­stwie. Wśród pier­wot­ne­go skła­du znaj­do­wa­li się, (oprócz wspo­mnia­ne­go Dia­tło­wa): Lud­mi­ła Du­bi­ni­na (lat 21), Zina Koł­mo­go­ro­wa (22), Ru­stem Sło­bo­din (23), Geo­r­gij Kry­wo­nisz­czen­ko (lat 24), Jurij Do­ro­szen­ko (24), Ni­ko­łaj Thi­be­aux-Bri­gnol­le (24), Alek­san­der Ko­le­wa­tow (25), Alek­san­der Zo­ło­ta­riow (37) oraz Jurij Judin – je­dy­ny z grupy, który wró­cił z wy­pra­wy żywy, gdyż przed wy­mar­szem na Otor­ten ura­to­wa­ła go cho­ro­ba.

Wy­pra­wa miała po­trwać trzy ty­go­dnie. Z Iw­die­la grupa udała się do wsi Wiżaj. Pilot G. Pa­tru­szew, który brał póź­niej udział w akcji po­szu­ki­waw­czej i który spo­tkał tu­ry­stów ze Swier­dłow­ska przed wy­ru­sze­niem na Otor­ten miał ich ostrzec przed dal­szą wę­drów­ką. Po­nie­waż po­znał nieco miej­sco­wy folk­lor wie­dział, że oko­li­ca ta dla miej­sco­wych sta­no­wi­ła teren za­ka­za­ny, a wiele miejsc no­si­ło w ję­zy­ku Man­sów nazwy, które nie za­chę­ca­ły do ich od­wie­dzin. Nazwa Otor­ten wska­zy­wa­ła jasno: „Nie idź tam”.

28 stycz­nia, z po­wo­du bóli reu­ma­tycz­nych, od grupy odłą­czyć mu­siał się Jurij Judin. Na jed­nym ze zdjęć wy­ko­na­nych w cza­sie eks­pe­dy­cji widać, jak po raz ostat­ni żegna się z przy­ja­ciół­mi, obej­mo­wa­ny przez uśmiech­nię­tą Du­bi­ni­nę. W tle widać także śmie­ją­ce­go się Dia­tło­wa. Judin wi­dział ich wtedy po raz ostat­ni w życiu.

Przez czte­ry na­stęp­ne dni uczest­ni­cy wy­pra­wy po­ru­sza­li się po szla­kach wy­ko­rzy­sty­wa­nych przez miej­sco­wych, do­cie­ra­jąc do rzeki Au­spia, nad którą roz­bi­li obóz, po­zo­sta­wia­jąc w nim część pro­wian­tu, który za­mie­rza­li wy­ko­rzy­stać w dro­dze po­wrot­nej.

Dużo o prze­bie­gu wy­pra­wy, pa­nu­ją­cych na­stro­jach i pla­nach, do­wie­dzia­no się z no­ta­tek i za­war­to­ści fil­mów od­kry­tych przy cia­łach. Wia­do­mo, że około 1 lu­te­go wy­ru­szy­li oni w kie­run­ku celu swej wy­pra­wy, choć z nie­okre­ślo­nych bli­żej przy­czyn (naj­praw­do­po­dob­niej złej po­go­dy), grupa zbo­czy­ła z trasy i zna­la­zła się na zbo­czu góry Cho­lat Siahl, gdzie ok. 17 po­sta­no­wio­no roz­bić obóz w nie­du­żej od­le­gło­ści od po­bli­skie­go lasu. Na jed­nym z ostat­nich zdjęć wy­ko­na­nych przez ekipę widać roz­bi­ty na­miot. Wkrót­ce spo­ży­li ostat­ni po­si­łek przed tra­gicz­nym in­cy­den­tem.

Uciecz­ka z Góry Umar­łych

Wedle planu Dia­tłow miał nadać z Wiżaj te­le­gram in­for­mu­ją­cy o prze­bie­gu eks­pe­dy­cji w oko­li­cach 12 lu­te­go, choć ni­ko­go nie dzi­wi­ło lek­kie opóź­nie­nie. Kiedy jed­nak nikt z ekipy nie dał znaku życia przez ko­lej­ny ty­dzień, za­nie­po­ko­je­ni człon­ko­wie ro­dzin po­sta­no­wi­li zmu­sić wła­dze do dzia­ła­nia. Na miej­sce udała się za­rów­no ekipa po­szu­ki­waw­cza z uczel­ni, jak i woj­sko oraz mi­li­cja wy­po­sa­żo­ne w spe­cja­li­stycz­ny sprzęt.

Na ślady obozu udało się im na­tra­fić 26 lu­te­go 1959 roku. I choć do dziś trwa spór na temat tego, co tak na­praw­dę prze­ra­zi­ło człon­ków grupy Dia­tło­wa do tego stop­nia, iż zde­cy­do­wa­li się biec przed sie­bie w ural­ską noc, udało się usta­lić kilka zna­mien­nych szcze­gó­łów. Mi­cha­ił Sza­ra­win, który zna­lazł na­miot, do­no­sił, że w jego wnę­trzu znaj­do­wa­ła się więk­szość nie­zbęd­nych do prze­trwa­nia rze­czy, w tym m.​in. obu­wie. Na miej­scu brak było śla­dów krwi czy walki.

Jak się oka­za­ło, na­miot zo­stał roz­cię­ty od środ­ka w dużym po­śpie­chu. W dół od niego, w kie­run­ku lasu, pro­wa­dzi­ło dzie­więć tro­pów, które cha­otycz­nie me­an­dro­wa­ły w śnie­gu. Każdy ucie­kał, jak stał – w jed­nym bucie, w skar­pet­kach, wa­lon­kach lub na bo­sa­ka. Ślady po pew­nym cza­sie ury­wa­ły się. Ponad ki­lo­metr od na­mio­tu, w po­bli­żu dużej sosny ro­sną­cej na kra­wę­dzi lasu, na­tra­fio­no na dwa pierw­sze ciała.

Na­le­ża­ły one do Geo­r­gi­ja Kry­wo­nisz­czen­ki i Ju­ri­ja Do­ro­szen­ki i znaj­do­wa­ły się w po­bli­żu ogni­ska. Ślady po­pa­rzeń na rę­kach i odła­ma­ne na dużej wy­so­ko­ści ga­łę­zie świad­czy­ły o tym, że pró­bo­wa­no nie tylko roz­nie­cić ogień, ale także spoj­rzeć z góry na to, co dzie­je się w po­ło­żo­nym wyżej obo­zo­wi­sku. Kil­ka­set me­trów dalej znaj­do­wa­ło się ciało Igora Dia­tło­wa, który zmarł dzier­żąc w ręce gałąź. Nieco dalej le­ża­ły zwło­ki Sło­bo­di­na i Ziny Koł­mo­go­ro­wej, któ­rzy, jak usta­lo­no, rów­nież sta­ra­li się do­trzeć reszt­ką sił do obozu.

Przy­czy­ną śmier­ci wszyst­kich ofiar było wy­zię­bie­nie or­ga­ni­zmu. Je­dy­nie zwło­ki Sło­bo­di­na no­si­ły nieco inne ob­ra­że­nia w po­sta­ci pęk­nię­cia czasz­ki, choć z pew­no­ścią nie za­gra­ża­ło to jego życiu. Nie wia­do­mo było, gdzie znaj­du­ją się po­zo­sta­łe ciała na­le­żą­ce do Du­bi­ni­ny, Zo­ło­ta­rio­wa, Thi­be­aux-Bri­gnol­le­la i Ko­le­wa­to­wa. Na ich zlo­ka­li­zo­wa­nie przy­szło cze­kać do maja, kiedy zna­le­zio­no je w le­śnej roz­pa­dli­nie pod dużą war­stwą top­nie­ją­ce­go śnie­gu. I tu po­ja­wił się pe­wien pro­blem.

Ciała z lasu no­si­ły ślady bar­dzo cięż­kich ob­ra­żeń, które stwier­dzo­no do­pie­ro po ich ba­da­niu w Swier­dłow­sku. Ich śmierć miała zatem bar­dziej tra­gicz­ny cha­rak­ter. U Du­bi­ni­ny i Zo­ło­ta­rio­wa od­kry­to licz­ne po­ła­ma­ne żebra, choć na po­wierzch­ni ich skóry nie od­kry­to żad­nych za­dra­pań ani krwia­ków. Ko­bie­cie bra­ko­wa­ło po­nad­to ję­zy­ka. W przy­pad­ku owej dwój­ki, jak i Thi­be­aux-Bri­gnol­le­la, do­ku­men­ta­cja me­dycz­na stwier­dza, iż przy­czy­ną zgonu były ob­ra­że­nia po­wsta­łe w wy­ni­ku dzia­ła­nia ogrom­nej siły o nie­usta­lo­nym po­cho­dze­niu. Pre­cy­zu­ją także m.​in., że cha­rak­ter ob­ra­żeń Du­ni­ni­ny był na tyle po­waż­ny, że zmar­ła ona po ok. 20 minut od ich otrzy­ma­nia. Dr Borys Wo­zroż­den­ny, który badał ich ciała, orzekł, że trud­no usta­lić źró­dło siły, która spo­wo­do­wa­ła śmierć ofiar, choć zda­rze­nie miało cha­rak­ter po­rów­ny­wal­ny z „po­trą­ce­niem przez sa­mo­chód”.

Do­ku­men­ta­cja me­dycz­na w spra­wie dra­ma­tu spod Cho­lat Siahl zo­sta­ła utaj­nio­na na bar­dzo długi czas, co zro­dzi­ło sze­reg do­my­słów. Re­la­cje osób bio­rą­cych udział w po­grze­bach ofiar mó­wi­ły m.​in. o nie­na­tu­ral­nie ciem­nym ko­lo­rze ich cery i si­wych wło­sach. Od­taj­nio­ne w la­tach 90. do­ku­men­ty wspo­mi­na­ły m.​in. o śla­dach pro­mie­nio­wa­nia od­kry­tych na cia­łach zna­le­zio­nych w lesie. Nie usta­lo­no, co było jego źró­dłem. Kry­mi­no­log L.N. Łukin, który zaj­mo­wał się przy­pad­kiem śmier­ci tu­ry­stów, od­krył na drze­wach w po­bli­żu miej­sca zlo­ka­li­zo­wa­nia zwłok ślady ognia. Czy była to po­zo­sta­łość po eks­plo­zji?

W spra­wie grupy Dia­tło­wa ist­nie­je cały sze­reg wąt­pli­wo­ści. Po­ja­wia się co naj­mniej kilka wer­sji tego, jak prze­bie­ga­ła uciecz­ka i kto prze­niósł po­zo­sta­łe ciała do le­śne­go jaru. Wedle jed­nej z nich, mieli to zro­bić ci, któ­rzy pró­bo­wa­li roz­pa­lić na kra­wę­dzi lasu ogień, a na­stęp­nie do­trzeć reszt­ka­mi sił do obozu. Hi­po­te­za o „eks­plo­zji” nie pre­cy­zu­je z kolei mo­men­tu, w któ­rym mogło do niej dojść, choć „coś” mogło do­się­gnąć człon­ków grupy Dia­tło­wa pod­czas uciecz­ki w kie­run­ku lasu.

Po­nie­waż py­ta­nia w tej spra­wie upo­rczy­wie się mno­ży­ły (A.​Guszczin twier­dzi nawet, że u zmar­łych stwier­dzo­no po­waż­ne uszko­dze­nia na­rzą­du wzro­ku), a nikt nie był w sta­nie udzie­lić na nie sa­tys­fak­cjo­nu­ją­cej od­po­wie­dzi, zde­cy­do­wa­no o utaj­nie­niu wy­ni­ków śledz­twa i ucię­ciu wszel­kich spe­ku­la­cji.

Ale gdzie winni?

Już na samym po­cząt­ku jako jedno z moż­li­wych wy­ja­śnień śmier­ci grupy Dia­tło­wa wy­su­nię­to mord do­ko­na­ny przez Man­sów za próbę wtar­gnię­cia na ich świę­te zie­mie. Otor­ten do nich jed­nak nie na­le­żał, a po­nad­to naj­bliż­sza man­syj­ska wio­ska znaj­do­wa­ła się w od­le­gło­ści kil­ku­dzie­się­ciu ki­lo­me­trów. Do­dat­ko­wy pro­blem zwią­za­ny z bra­kiem udzia­łu osób trze­cich w całym zaj­ściu sta­no­wił brak śla­dów in­nych osób. Wszyst­kie po­zo­sta­wio­ne na miej­scu od­ci­ski stóp na­le­ża­ły do ekipy Dia­tło­wa.

Rów­nie pro­ble­ma­tycz­na była teo­ria o śmier­ci tu­ry­stów z ręki straż­ni­ków obo­zo­wych, któ­rzy wzię­li ich za zbie­głych więź­niów lub też o mor­der­stwie do­ko­na­nym przez sa­mych zbie­gów. Na po­par­cie tej hi­po­te­zy rów­nież nie zna­le­zio­no żad­nych do­wo­dów. Na mord nie wska­zy­wał po­nad­to cha­rak­ter ob­ra­żeń.

Z in­nych kon­wen­cjo­nal­nych wy­ja­śnień wspo­mi­na­no m.​in. zej­ście la­wi­ny, ude­rze­nie w na­miot pio­ru­na czy prze­lot sa­mo­lo­tu, który wpra­wił w pa­ni­kę uczest­ni­ków wy­pra­wy na Otor­ten. Co cie­ka­we, zna­le­zio­ne w pew­nej od­le­gło­ści od na­mio­tu przed­mio­ty (takie jak cze­kan i la­tar­ka) wska­zy­wa­ły, że któ­ryś z uczest­ni­ków wy­pra­wy wy­brał się na pier­wot­ne „ro­ze­zna­nie” i do­pie­ro póź­niej za­alar­mo­wał po­zo­sta­łych o zbli­ża­ją­cym się, bli­żej nie­okre­ślo­nym nie­bez­pie­czeń­stwie.

Nieco bar­dziej nie­ty­po­wy sce­na­riusz na­kre­śli­li ci, któ­rzy wi­dzie­li we wszyst­kim spraw­kę Śnież­ne­go czło­wie­ka – le­gen­dar­nej ro­syj­skiej isto­ty przy­po­mi­na­ją­cej mał­po­lu­da lub czło­wie­ka pier­wot­ne­go. Dla wielu ro­syj­skich ba­da­czy temat tej isto­ty po­zo­sta­je spra­wą otwar­tą i jak naj­bar­dziej po­waż­ną, czego do­wo­dem są or­ga­ni­zo­wa­ne od czasu do czasu eks­pe­dy­cje na­uko­we oraz seria na­uko­wych pu­bli­ka­cji po­świę­co­nych nie­zna­ne­mu dotąd nauce ga­tun­ko­wi.

W nie­zli­czo­nych re­la­cjach na temat spo­tkań ludzi ze Śnież­nym czło­wie­kiem po­ja­wia­ją się także te, które skoń­czy­ły się tra­gicz­nie. We­dług jed­ne­go z ro­syj­skich spe­cja­li­stów od kryp­to­zo­olo­gii, Mi­cha­iła Trach­ten­ger­ca, to wła­śnie nie­uchwyt­na isto­ta mogła od­po­wia­dać za śmierć tu­ry­stów, któ­rych ob­ra­że­nia wska­zy­wa­ły na od­dzia­ły­wa­nie „ogrom­nej siły”. Nie jest to przy­pusz­cze­nie cał­kiem bez­pod­staw­ne, jako że w za­pi­skach człon­ków eks­pe­dy­cji Dia­tło­wa od­na­le­zio­no od­nie­sie­nia do Śnież­nych ludzi za­miesz­ku­ją­cych Otor­ten. Nie wia­do­mo jed­nak, na ile są one praw­dzi­we, gdyż wiele z wpi­sów miało hu­mo­ry­stycz­ny cha­rak­ter.

Lew Iwa­now, który jako ko­lej­ny zajął się wy­ja­śnia­niem spra­wy śmier­ci dzie­wiąt­ki tu­ry­stów zo­stał prze­strze­żo­ny przez wła­dze i znie­chę­co­ny do dal­szych do­cie­kań. Kon­ty­nu­ował je jed­nak i do dziś po­zo­sta­je on jed­nym ze zwo­len­ni­ków hi­po­te­zy mó­wią­cej o tym, że za wy­pa­dek sprzed ponad pół wieku od­po­wia­da nie na­tu­ra, ale czyn­ni­ki „nie­ziem­skie” lub co naj­mniej „nie­ty­po­we”.

A może to UFO?

Iwa­now i zwo­len­ni­cy jego wer­sji tra­ge­dii na Górze Umar­łych od­no­szą się do ze­znań grupy stu­den­tów geo­gra­fii sta­cjo­nu­ją­cych w od­le­gło­ści ok. 50 km na po­łu­dnie od Cho­lat Siahl, któ­rzy w nocy z 1 na 2 lu­te­go za­ob­ser­wo­wa­li nad nią nie­zi­den­ty­fi­ko­wa­ne obiek­ty w for­mie „ogni­stych kul”. Jedna z re­la­cji mówi także o za­ob­ser­wo­wa­niu „ja­sne­go dysku w roz­mia­rze księ­ży­ca w pełni, który miał nie­bie­sko-bia­ły kolor i oto­czo­ny był nie­bie­ska­wą łuną”. Miej­sce, w któ­rym znik­nął za ho­ry­zon­tem po­zo­sta­wa­ło jesz­cze przez jakiś roz­świe­tlo­ne.

Po­dob­ne zja­wi­sko ob­ser­wo­wa­ło nad Górą Umar­łych kilku Man­sów, o czym do­no­si­li śled­czy. Ich re­la­cje oraz ry­sun­ki prze­sła­no do Mo­skwy. We­dług in­nych re­la­cji, po­dob­ne obiek­ty wi­dzieć mieli jesz­cze człon­ko­wie ekip po­szu­ki­waw­czych w marcu i kwiet­niu. Jedna z re­la­cji mó­wi­ła: „31 marca, o go­dzi­nie 4, dy­żur­ny Me­szie­ria­kow za­uwa­żył duże ogni­ste koło, które w ciągu 20 minut zbli­ży­ło się do nas, a na­stęp­nie skry­ło za górę nr 800. Przed znik­nię­ciem w środ­ku koła po­ja­wił się obiekt w kształ­cie gwiaz­dy, który na­stęp­nie za­czął zwięk­szać się do roz­mia­ru księ­ży­ca, póź­niej opa­dać i od­dzie­lać się od koła. Nie­zwy­kłe zja­wi­sko ob­ser­wo­wa­ło wiele osób. Pro­si­my o wy­tłu­ma­cze­nie tego zja­wi­ska i czy jest nie­bez­piecz­ne. Z na­sze­go punk­tu wi­dze­nia ro­bi­ło to nie­po­ko­ją­ce wra­że­nie. Awen­burg, Po­ta­low, Sor­gin.”

W hi­sto­rii o tra­ge­dii na Prze­łę­czy Dia­tło­wa nic nie jest łatwe. W wy­ni­ku po­ja­wie­nia się re­la­cji o la­ta­ją­cych ku­lach po­wsta­ła ko­lej­na teo­ria, która wiąże śmierć uczest­ni­ków wy­pra­wy z przy­pad­ko­wym wtar­gnię­ciem na teren taj­nych woj­sko­wych eks­pe­ry­men­tów z bli­żej nie­okre­ślo­ne­go ro­dza­ju bro­nią. Na miej­scu nie od­na­le­zio­no jed­nak śla­dów eks­plo­zji, choć wiele osób, w tym m.​in. Jurij Kun­ce­wicz, który prze­pro­wa­dził kilka wy­praw w ten rejon twier­dzi, że zna­lazł do­wo­dy na to, że ob­szar Góry Umar­łych sta­no­wił nie­gdyś woj­sko­wy po­li­gon te­sto­wy.

Czy dzię­ki tej hi­po­te­zie można wy­tłu­ma­czyć ta­jem­ni­czą śmierć uczest­ni­ków wy­pra­wy? Na wszyst­ko brak ofi­cjal­nych do­ku­men­tów i po­twier­dzeń ze stro­ny armii, o które za­ape­lo­wa­li na spe­cjal­nie zwo­ła­nej kon­fe­ren­cji w 2008 roku ży­ją­cy człon­ko­wie eks­pe­dy­cji po­szu­ki­waw­czej w rejon prze­łę­czy. Ko­lej­na z teo­rii spi­sko­wych mówi nawet o tym, że na długo przed ra­tow­ni­ka­mi w miej­scu zja­wić mieli się woj­sko­wi, jed­nak ofi­cjal­nie ich śla­dów tam nie od­na­le­zio­no. Nie­któ­rzy pod­da­wa­li nawet w wąt­pli­wość frag­men­ty do­mnie­ma­nych „ra­kiet” znaj­do­wa­nych w oko­li­cach Cho­lat Siahl, które mogły być w rze­czy­wi­sto­ści ele­men­ta­mi sta­rej woj­sko­wej in­fra­struk­tu­ry.

Inne ta­jem­ni­cze za­gi­nię­cia

Hi­sto­ria śmier­ci grupy Dia­tło­wa być może nigdy nie zo­sta­nie roz­wią­za­na, jed­nak­że jeden z głów­nych ba­da­czy tej za­gad­ki, Ana­to­lij I. Gusz­czin, zwra­ca uwagę na wiele in­nych ana­lo­gicz­nych wy­da­rzeń, które miały miej­sce za­rów­no w re­jo­nie sa­me­go Cho­lat Siah­lu, jak i w in­nych od­lud­nych miej­scach by­łe­go ZSRR.

We­dług re­la­cji, dwa lata po tra­ge­dii na Górze Umar­łych, po­dob­ny los spo­tkał grupę stu­den­tów znaj­du­ją­cych się na wy­pra­wie w pół­noc­nej czę­ści Uralu. Z nie­wia­do­mych przy­czyn opu­ści­li oni chatę, w któ­rej no­co­wa­li i roz­bie­gli się po oko­li­cy, gdzie potem do­pa­dła ich śmierć.

Rów­nie tra­gicz­nie za­koń­czy­ła się wy­pra­wa ba­daw­cza grupy bio­lo­gów nad je­zio­ro Bał­chasz (Ka­zach­stan), gdzie od­na­le­zio­no na­le­żą­cy do nich pusty kuter. W roż­nych miej­scach je­zio­ra od­kry­to wkrót­ce ciała ofiar, a do­cho­dze­nie nie wy­ka­za­ło, aby w tra­gicz­nym in­cy­den­cie brały udział osoby trze­cie. Naj­dziw­niej­sze wy­da­wa­ło się to, że pię­ciu zdro­wych męż­czyzn z nie­zna­nych przy­czyn wsko­czy­ło do lo­do­wa­tej wody, gdzie cze­ka­ła ich pewna śmierć.

Co cie­ka­we, więk­szość tra­gicz­nych in­cy­den­tów o po­dob­nym prze­bie­gu nę­ka­ła wy­pra­wy na­uko­we lub stu­denc­kie. I tak, wy­da­rze­nie bliź­nia­czo po­dob­ne do in­cy­den­tu na Górze Umar­łych miało miej­sce latem 1972 roku w re­jo­nie Ala­kit (Ja­ku­cja). Ciała za­gi­nio­nych wów­czas geo­lo­gów zna­le­zio­no w nie­du­żej od­le­gło­ści od na­mio­tu, z któ­re­go wy­do­by­li się roz­ci­na­jąc go od we­wnątrz.

Z samej Góry Umar­łych po­cho­dzi nie­zwy­kła opo­wieść uczest­ni­ka wy­pra­wy geo­lo­gicz­nej z po­ło­wy lat 60. Pan B. Po­lia­kow, który wy­brał się na po­lo­wa­nie, od­da­la­jąc się od grupy. W pew­nej chwi­li po­czuł prze­moż­ny strach, który zmu­sił go do ukry­cia się. Kiedy wró­cił do obozu oka­za­ło się, że jego ko­le­dzy nie żyją. Kie­row­nik grupy leżał na ziemi mar­twy, dzier­żąc w ręce pi­sto­let. Na miej­scu znaj­do­wa­ły się jesz­cze dwa ciała. Jeden z geo­lo­gów prze­padł bez śladu. Przy­pa­dek ten zo­stał potem ofi­cjal­nie „wy­ja­śnio­ny” jako sku­tek śmier­ci w wy­ni­ku spo­ży­cia prze­ter­mi­no­wa­nych kon­serw.

Góra Umar­łych i jej oko­li­ce po­chło­nę­ły wiele in­nych ży­wo­tów, w tym ofia­ry ka­ta­strof lot­ni­czych. Jedną z nich był wspo­mnia­ny już pilot Pa­tru­szew, który prze­strze­gał Dia­tło­wa przed wy­pra­wą na Otor­ten, a na­stęp­nie brał udział w wy­pra­wie ra­tun­ko­wej. Z bli­żej nie­okre­ślo­nych przy­czyn zde­cy­do­wa­no potem o za­mknię­ciu tego te­re­nu przed ru­chem tu­ry­stycz­nym, z obaw o ko­lej­ne wy­pad­ki.

Inny czę­sto przy­po­mi­na­ny in­cy­dent, choć mniej na­gło­śnio­ny od spra­wy Dia­tło­wa, zda­rzył się w innym miej­scu o bar­dzo nie­przy­ja­znej na­zwie Pur­lach­tyn-So­ri (czyli „Prze­łęcz, która przy­no­si ofia­ry”), gdzie zna­le­zio­no trój­kę tu­ry­stów z Le­nin­gra­du. Kolor skóry przy­brał barwę ja­skra­wo­żół­tą.

Jesz­cze inny po­dob­ny sce­na­riusz ro­ze­grał się latem 1989 r. na Morzu Azow­skim, gdzie za­gi­nę­ły dwa stat­ki na­le­żą­ce do miej­skie­go klubu mor­skie­go. 28 lipca po­in­for­mo­wa­no radę miej­ską mia­sta Ma­riu­po­la, że stat­ki od­na­la­zły się. Tyle, że bez więk­szo­ści za­ło­gi. 5 ciał morze wy­rzu­ci­ło na brzeg w oko­li­cy Ka­my­sze­wac­ka. Co naj­cie­kaw­sze, in­cy­dent ten prze­ży­ły tylko dwie osoby – mały chło­piec i 17-lat­ka, któ­rzy nie wie­dzie­li o ni­czym, gdyż spali. Jak mó­wi­li, obu­dzi­ło ich uczu­cie wszech­ogar­nia­ją­cej pa­ni­ki. Na miej­scu nie za­sta­li nic, oprócz opusz­czo­ne­go stat­ku.

Co zatem od­po­wia­da za śmierć Dia­tło­wa i jego to­wa­rzy­szy? Czy rze­czy­wi­ście dzie­wiąt­ka zna­la­zła się w nie­wła­ści­wym miej­scu o bar­dzo nie­wła­ści­wej porze, a może za wszyst­kim kryje się bar­dziej skom­pli­ko­wa­ne wy­ja­śnie­nie, od­no­szą­ce się do spraw, o któ­rych mówi Lew Iwa­now? A może w grę wcho­dzi spe­cy­ficz­ny ro­dzaj „amoku”, do­ty­ka­ją­cy ludzi od­wie­dza­ją­cych wspo­mnia­ne re­jo­ny? Na od­po­wiedź w spra­wie tego, co winne jest śmier­ci Dia­tło­wa i jego to­wa­rzy­szy, przyj­dzie jesz­cze z pew­no­ścią po­cze­kać.

W ko­lej­ną rocz­ni­cę tra­gicz­ne­go wy­da­rze­nia z 1959 roku, Jurij Judin – je­dy­ny oca­la­ły czło­nek grupy Dia­tło­wa – po­wie­dział w wy­wia­dzie dla jed­nej z ro­syj­skich gazet: „Jeśli miał­bym szan­sę za­py­tać o coś Boga, za­dał­bym mu na­stę­pu­ją­ce py­ta­nie: Co tam­tej nocy stało się moim przy­ja­cio­łom?”

Autor: Piotr Cielebiaś, Źródło: infra.org.pl
http://strefatajemnic.onet.pl