Wojna z „reżimem” Łukaszenki, część III

Święto kultury polskiej nad Uszą

W tym roku trzecie kolejne na Białorusi  – po Stołpcach i Wołożynie – święto kultury polskiej celebrował w lipcu br. Nieśwież. W całym mieście pojawiły się plakaty anonsujące program święta, o którym informowała również lokalna gazeta „Niaswiżkija nawiny”. Nad ulicami rozwieszono transparenty z tekstami w języku białoruskim: „10-12 LIPIENIA – DNI POLSKAJ KULTURY U NIASWIŻY” I „WITAJEM UDZIELNIKAU SWIATA POLSKAJ KULTURY”.

Bogaty program zainaugurowało otwarcie w foyer Rejonowego Centrum Kultury i Wypoczynku wystawy „Polska literacka”, eksponując polskie i rosyjskie wydania książek m.in.  Kraszewskiego, Sienkiewicza, Żeromskiego, Parandowskiego, Wachowicz, Auderskiej i innych autorów. Nie zabrakło też Mickiewicza wydanego po rosyjsku w serii „Biblioteka ucznia” i obu tomów „Nieświeskich wspomnień” wydanych staraniem Stowarzyszenia Nieświeżan. Eksponowane pozycje figurują w katalogu nieświeskiej Biblioteki Rejonowej.

Nazajutrz na scenę w tymże centrum wyszli aktorzy nieświeskiego teatru im. Urszuli Radziwiłł, prezentując znakomicie zagrany spektakl pt. „Czarna dama Nieświeża”. Rzecz o tragicznym romansie króla Zygmunta Augusta i księżnej Barbary Radziwiłłówny. Całości dopełniały wierne epoce stroje aktorów i symboliczna scenografia oparta na elementach historycznej architektury Krakowa, Wilna i Nieświeża. Takiego przedstawienia nie powstydziłby się niejeden teatr zawodowy!

Kulminacyjnym dniem święta była sobota, 12 lipca. W odrestaurowanym ratuszu miejskim pod hasłem ”Witają Was przodkowie Radziwiłłów” spotkali się na inscenizowanej imprezie z udziałem aktorów teatru uczestnicy i goście święta kultury polskiej. W tym samym czasie w auli ratusza odbywała się konferencja prasowa, w której obok przedstawicieli władz państwowych i obwodowych z Mińska wzięli również udział przewodniczący nieświeskiego Rejonowego Komitetu Wykonawczego Igor Makar oraz prezesi Związku Polaków na Białorusi (ZPB) Józef Łucznik i prezes mińskiego obwodowego oddziału związku Mieczysław Łysy. Z jego wypowiedzi wynika, że na terenie obwodu mińskiego żyje 30 tysięcy Polaków, funkcjonuje 16 oddziałów związku i działają 3 polskie domy, w tym jeden w Nieświeżu. Inni zbierający głos wskazywali zgodnie na fakt, że Republika Białoruś jest państwem wielonarodowym, w którym nie brak miejsca dla  Polaków pragnących kultywować swoje tradycje i manifestować własną tożsamość narodową. Padły też ciepłe słowa na temat działającego w Polsce Stowarzyszenia Nieświeżan, o których mówiono darahije hości” i wskazywano na wspólne polsko-białoruskie korzenie kultury, której obchodzone święto określano mianem „cudowne”. Przemawiali prezes nieświeskiego oddziału ZPB Jan Iwaszkiewicz i przedstawicielka stowarzyszenia Danuta Nowakowska, która dziękowała władzom Nieświeża za zaproszenie na święto kultury polskiej. Konferencji przysłuchiwali się z rozwieszonej wokół galerii portretów Mikołaj Czarny, Mikołaj  Krzysztof „Sierotka”, Karol II Stanisław „Panie Kochanku” i inni prominentne osobistości rodu Radziwiłłów.

W programie uwzględniono też jubileusz 10-lecia Domu Polskiego „Reduta” i Mszę św. w kościele farnym pw. Bożego Ciała.

Tego dnia po południu na estradzie ustawionej w parku miejskim opodal fosy zamkowej  wystąpiły amatorskie z Nieświeża i rejonu, po czym rozpoczął się trwający kilka godzin koncert dzieci, młodzieży i starszych amatorów śpiewu, tańca i recytacji strof syna tej ziemi, Mickiewicza. Każdego z wykonawców organizatorzy imprezy obdarowywali prezentem.  Na deskach zmieniały się zespoły i soliści ze Stołpców, Wołożyna, Borysowa, Wilejki, Klecka, Mołodeczna, Iwieńca w strojach ludowych polskich i białoruskich. Wiele z nich sięga nie tylko do repertuaru „Mazowsza”; jeden z zespołów wykonał nawet „Greka Zorbę”! Ożywienie wywołały rytmy i szlacheckie stroje tancerzy wykonujących poloneza. Na ich widok ktoś na widowni zauważył, że ostatnim razem poloneza tańczono w Nieświeżu w czasach Radziwiłłów i teraz, po latach, tańczą za Łukaszenki…! Nastrój tych minionych czasów ewokowały krążące po parku konne dorożki. Publiczność ożywiła się również, słuchając nowocześnie zaaranżowanej piosenki legionowej „Przybyli ułani pod okienko”, której dwie ostatnie zwrotki mówią o Wilnie i Lwowie.

Obok zespołów polonijnych wystąpiły gościnnie gwiazdy estrady białoruskiej w repertuarze polskim śpiewanym po białorusku: Wiktoria Aleszka i Stełła. Przebrzmiała już u nas piosenka „Kolorowe jarmarki” w ich rewelacyjnym wykonaniu i w świetnej aranżacji zebrała rzęsiste brawa publiczności. Konferansjerkę po polsku i białorusku prowadzili Ludmiła Witko, nota bene grająca rolę Barbary Radziwiłłówny urodziwa aktorka, której towarzyszył studiujący w Krakowie Wiaczesław Dunajew. Koncert odbywał się pod hasłem „Czuję melodie mowy słowiańskiej”.

Niezwykłą niespodziankę sprawili Stowarzyszeniu Nieświeżan organizatorzy tej imprezy, nagrywając cały koncert i dając w prezencie taśmę prezesowi Jerzemu Butkiewiczowi. Jest to dokumentacja równie bogatego co i cennego dorobku Związku Polaków na Białorusi. Miasto nad  Uszą zdobyło się na wszystko, na co je stać dowodząc, że wszystko, co polskie, nie jest mu obce.

Obszerny reportaż dźwiękowy o święcie kultury polskiej w Nieświeżu nadała w ogólnokrajowym programie Minskaja Wałna (Mińska Fala). Do organizacji święta kultury polskiej w roku przyszłym sposobi się Mołodeczno. Słyszy się o planach organizowania tego święta na skalę ogólnokrajową.  (n)

„Myśl Polska”, 14 września 2008 r.

Władze białoruskie, jak wynika z relacji polskich mass mediów, ograniczają życie religijne Polaków

Pomnik Jana Pawła II na Białorusi

7 lipca 2007 roku w Wołożynie na Białorusi odbyła się uroczystość poświęcenia pomnika Jana Pawła II.

Miejscowość Wołożyn, wzmiankowana już w XV wieku, położona  była w dawnym województwie wileńskim Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1803 roku zakupiona została przez Ignacego hr. Tyszkiewicza od Adama Czartoryskiego. Tyszkiewicz wzniósł tam zachowany do dzisiaj duży zespół pałacowy oraz ufundował okazały, klasycystyczny trójnawowy kościół (…) W ramach represji po powstaniu styczniowym kościół został zamknięty w 1864 roku i następnie przekazany Cerkwi prawosławnej (…)

Po pierwszej wojnie światowej Wołożyn znalazł się w granicach Odrodzonej Polski i stał się siedzibą powiatu w województwie nowogródzkim. Kościół oddany został katolikom w 1929 roku. Niestety, po drugiej wojnie światowej władze radzieckiej Białorusi zamknęły świątynię i zamieniły ją na zakład przemysłowy.

Przed tą świątynią, zwrócona ponownie katolikom w połowie lat 90. ubiegłego stulecia im przez nich odnawianą, ustawiony został na placu miejskim staraniem władz miasta i parafii pomnik Ojca Świętego Jana Pawła II. Uroczystość poświęcenia pomnika odbyła się 7 lipca 2007 r. Rozpoczęła ją uroczysta msza święta (…) Wśród gości znaleźli się przedstawiciele władz państwowych, administracyjnych i miejskich (…), zaś do parafian wołożyńskich dołączyli licznie mieszkańcy parafii sąsiednich z Bobrujska, Klecka, Mińska i Nieświeża oraz znaczna grupa Nieświeżan przybyłych z Polski.

W przedddzień uroczystości w miejscowej prasie ukazała się obszerna wypowiedź proboszcza Henryka Okołotowicza, przybliżająca czytelnikom postać papieża Jana Pawła II, z fotografią Ojca Świętego oraz podziękowaniem  dla wszystkich, którzy i na Białorusi, i w Polsce przyczynili się do wzniesienia pierwszego pomnika JP2 na Białorusi.

Ryszard Brykowski
Pismo ‘WSPÓLNOTA POLSKA’, lipiec-sierpień 4/2007

Pamięci  ks. Grzegorza Kołosowskiego

„Średnie i starsze pokolenie dobrze pamięta księdza Grzegorza Kłosowskiego, jego szlachetną  i dobrą twarz, skromnego i życzliwego człowieka, który w modlitwie do Boga niósł wszystkim nadzieję i radość, niezależnie od wiary ii narodowości” – wspomina  niegdysiejszy ministrant  Tadeusz Grygiel, który służył do Mszy św. odprawianej przez niosącego ową nadzieję i radość księdza Grzegorza Kołosowskiego.

Ten  związany przez  ponad 50 lat – co stanowi swoisty rekord – z nieświeskim kościołem pw. Bożego Ciała kapłan zasłużył się dla swoich parafian tak dalece, iż dzisiejsze władze Nieświeża uczciły jego setną rocznicę urodzin ogłoszeniem roku 2009 Rokiem ks. Grzegorza Kołosowskiego. Nieśwież był jego pierwszą i ostatnią, a więc jedyną placówką, którą objął w 1939 r., by pozostać na niej do końca swego życia w 1991 r. Przez cały ten czas czuwał nad sanktuarium religijno-narodowym, jakim jest świątynia nieświeska , a podczas  okupacji niemieckiej działał również w konspiracji. Aresztowany w 1942 r. wraz z grupą 80 rozstrzelanych potem Malewie Nieświeżan ks. Kłosowski niemal cudem nie podzielił ich losu, i  kontynuował swą posługę duszpasterską. W 1944 r. stanął na czele grupy  parafian, którzy w ciągu 6 tygodni odbudowali zniszczony podczas działań wojennych kościół, by już w czasach ateistycznej bolszewii móc nie bez wielkich trudności nieść pomoc duchową swoim parafianom. Nie brak ludzi, którzy są święcie przekonani, że dzięki temu kapłanowi i jego niezłomnej postawie oraz niezachwianej wierze w zwycięstwo dobra nad złem mogła w Nieświeżu przetrwać najbardziej nawet burzliwe czasy diaspora polska.

Pamięć o ks. Kołosowskim znalazła wyraz w uroczystości odsłonięcia i poświęcenia umieszczonej na frontonie kościoła tablicy w przypadające w tym roku stulecie urodzin tego wikarego, proboszcza i prałata tego pasterza parafii nieświeskiej. Na uroczystość z udziałem  tłumnie przybyłych wiernych ze wszystkich obwodów Białorusi przybyli hierarchowie Kościoła katolickiego: kardynał Kazimierz Świątek i metropolita mińsko-mohylewski  Tadeusz Kondrusiewicz, przedstawiciele wyższych seminariów duchownych z Grodna i Pińska oraz wspólnot zakonnych, a także hierarchowie Kościoła prawosławnego. Wśród uczestników uroczystości, która przybrała charakter wielkiej manifestacji religijno-społecznej, nie zabrakło też przedstawicieli Ambasady RP w Mińsku i władz państwowych Białorusi oraz nieświeskiego Rejonowego Komitetu Wykonawczego, który w 2002 roku przyznał pośmiertnie ks. Kołosowskiemu tytuł Honorowego Obywatela miasta Nieświeża. Przewodniczący  komitetu, Ihar Makar, zapewnił, że imię honorowego obywatela Nieświeża, Grzegorza Kołosowskiegom, pozostanie na zawsze w pamięci mieszkańców tego miasta. Powiedział też, że „troska tego kapłana o zachowanie unikalnego arcydzieła XVI-wiecznej architektury, jakim jest kościół Bożego Ciała, pozostanie na zawsze przykładem służby Bogu i ludziom”.  Relację z uroczystości, która odbyła się 27 czerwca  br., zamieściła lokalna gazeta „Niaswiżskija Nawiny”. (b)

„Myśl Polska”,  18 października 2009 r.

W opinii niektórych rozmijających się z prawdą  historyków polskich Białorusini  zacierają ślady polskości, przekreślając w ten sposób znaczenie wielowiekowych kontaktów obu naszych narodów.

Radziwiłłowie powracają do łask

Ciekawe rzeczy dzieją się ostatnimi laty w państwie białoruskim… Zaliczyć do nich wypada diametralną zmianę nastawienia  wobec roli, jaką odegrała była książęca dynastia Radziwiłłów dziejach polskich niegdyś Kresów Wschodnich stanowiących do niedawna terytorium Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Rad (BSRR), a dzisiaj niepodległej Republiki Białorusi. Zmiana ta znajduje wyraz w licznych publikacjach oficjalnych. Jedną z nich jest wydana w 2003 roku w Mińsku – i co prawda po rosyjsku – praca pt. „Radziwiłłowie w czasach intryg i awantur. Miniatury historyczne”.

Tworząc swój żywo i barwnie namalowany fresk historyczny, jego twórcy Irina Maslenicyna i Nikołaj Bogodziaż oparli się o bogatą bibliografię poświęconą dziejom Rzeczypospolitej wieków XVII i XVIII, w tym nie tylko białoruską ale również  i polską. Poczesne miejsce obok takich autorów, jak W. Czermak, A. Kersten, S. Mackiewicz, T. Nowakowski, B. Taurogiński czy  T. Wasilewski, zajmuje Polski Słownik Biograficzny, co zaświadcza o poważnym podejściu autorów do tematu.

Już we wstępie historyk białoruski M. F. Gurin pisze: „Radziwiłłowie – to największy z  rodów magnackich na Białorusi. Jego wkład w proces kształtowania się dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rzeczypospolitej jest porównywalny z dokonaniami, na przykład, dynastii szogunów w  Japonii. Niestety, w encyklopediach i podręcznikach Rosji carskiej i okresu sowieckiego niewiele jeśli w ogóle wspomina się o najbardziej nawet sławnych osobistościach rodu Radziwiłłów lekceważąc fakt, że były one w swoim czasie znane całej Europie (…). Tymczasem skromnie biorąc można pośród nich doliczyć się ośmiu kanclerzy Wielkiego Księstwa Litewskiego, czterech podkanclerzy, trzynastu wojewodów wileńskich i siedmiu kasztelanów, sześciu wojewodów trockich i ośmiu kasztelanów, pięciu wielkich marszałków litewskich, siedmiu hetmanów wielkich i tyluż polnych  (…)

Historycy białoruscy – czytamy dalej – czują się głęboko zobowiązani wobec tych reprezentantów rodu Radziwiłłów, którzy kochali nasz kraj, troszczyli się o jego rozwój i walczyli za jego niezawisłość. Niesprawiedliwością zatem było traktowanie ich wszystkich, jak to bywało u nas jeszcze do niedawna, jedynie jak >okrutnych ciemiężycieli narodu białoruskiego<. Nadszedł czas podjęcia głębokich badań nad działalnością tych najbardziej znanych osobistości  i dokonania obiektywnej oceny ich historycznych zasług. Na interesujące opracowania monograficzne zasługuje ponad pół setki książąt oraz ich małżonek,  spośród których wiele nie tylko zabiegało o własne interesy, ale podejmowało działalność dobroczynną, uczestniczyło w procesach rozwoju gospodarczego, oświaty oraz  kultury. Z ich inicjatywy i przy ich finansowym wsparciu – pisze Gubin – pojawiły się na naszej ziemi rozliczne zamki i budzące respekt obiekty obronne w miastach, a także katolickie, prawosławne i protestanckie świątynie; wydawano też wiele książek religijnej, a także literaturę świecką o tematyce naukowej i artystycznej”.

Gubin rekomenduje też dobrze znanych, jak się okazuje, na Białorusi autorów omawianej książki przypominając, że spod ich pióra wyszła w 1997 roku pierwsza z serii pozycji poświęconych  Radziwiłłom nieświeskim pt. „Radziwiłłowie – królowie Nieświeża” i dodając, że zyskała ona uznanie szerokiego kręgu czytelników  „dlatego, iż była napisana ciekawie i obiektywnie”. Irina  Maslenicyna jest również autorką wydanej w 2000 roku książki pt. ”Kawalerowie i damy doby białoruskiego renesansu”, otwierającej serię publicystyczno-historyczną,  której tematem jest miłość i jej rola w historii Białorusi. Nikołaj Bogodżas z kolei jest nie tylko autorem wielu pionierskich pod względem metodologicznym prac, ale i cenionym na Białorusi popularyzatorem historii.

„Mam nadzieję – pisze w zakończeniu M.F. Gurin  – że nowa książka obu autorów spotka się z zainteresowaniem tych wszystkich, którym nie jest obojętna przeszłość naszej ojczystej Białorusi. Możliwe, że wespół z dokonaniami historyków białoruskich, polskich i litewskich autorzy polecanej waszej uwadze pozycji zdołają rozbudzić w wielu rodakach zainteresowanie poznawaniem dziejów ojczystych,  które są  nie mniej bogate od historii jakiegokolwiek innego kraju”.

Dowodzi to pojawienia się w historiografii białoruskiej nowych i nieznanych dotąd metod badania historii, która i w Rosji carskiej, i sowieckiej służyła za narzędzie indoktrynacji politycznej, nie zostawiając miejsca dla takich faktów, jak dokonania  identyfikujących się z Rzecząpospolitą Radziwiłłów. (n)

„Myśl Polska”, 1 czerwca 2008 r.

Całość zredagował Lech Z. Niekrasz.
http://www.wicipolskie.org/index.php?option=com_content&task=view&id=3902&Itemid=56